شنبه - 20 اردیبهشت 1404
Saturday - 10 May 2025
Tehran
London
Dubai
Shanghai
New York
Tokyo
آخرین بروزرسانی
پنجشنبه - 18 اردیبهشت 1404
13:20 بعد از ظهر
آخرین اخبـار
تحلیل سیستم‌های جایگزین سوئیفت
نوشته شده توسط admin admin
ارسال شده مرداد 11, 1402
سیستم پیام‌رسان مالی سوئیفت (SWIFT) برای دهه‌ها استاندارد اصلی در پرداخت‌های بین‌المللی بوده است. با این حال، وابستگی به این سیستم، بسیاری از کشورها را در برابر تحریم‌های اقتصادی آسیب‌پذیر کرده است. در واکنش به این چالش، برخی کشورها، به‌ویژه چین و روسیه، اقدام به توسعه سیستم‌های جایگزین CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) و SPFS (System for Transfer of Financial Messages) کرده‌اند. این مقاله به بررسی دقیق این سیستم‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و چشم‌انداز آینده آن‌ها می‌پردازد.
تحلیل سیستم‌های جایگزین سوئیفت: CIPS چین و SPFS روسیه
مقدمه
سیستم پیام‌رسان مالی سوئیفت (SWIFT) برای دهه‌ها استاندارد اصلی در پرداخت‌های بین‌المللی بوده است. با این حال، وابستگی به این سیستم، بسیاری از کشورها را در برابر تحریم‌های اقتصادی آسیب‌پذیر کرده است. در واکنش به این چالش، برخی کشورها، به‌ویژه چین و روسیه، اقدام به توسعه سیستم‌های جایگزین CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) و SPFS (System for Transfer of Financial Messages) کرده‌اند. این مقاله به بررسی دقیق این سیستم‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و چشم‌انداز آینده آن‌ها می‌پردازد.
۱. سیستم پرداخت بین‌المللی چین (CIPS)
۱.۱ معرفی CIPS
سیستم CIPS در سال ۲۰۱۵ توسط بانک مرکزی چین راه‌اندازی شد. این سیستم به‌عنوان جایگزینی برای سوئیفت طراحی شده و امکان پردازش پرداخت‌های بین‌المللی با یوآن چین (CNY) را فراهم می‌کند.
۱.۲ نحوه عملکرد CIPS
CIPS از نظر عملکردی شباهت زیادی به سوئیفت دارد و شامل دو نوع مؤسسه مالی است:
- بانک‌های مستقیم (Direct Participants) که به‌صورت مستقیم در سیستم تسویه حضور دارند.
- بانک‌های غیرمستقیم (Indirect Participants) که از طریق بانک‌های مستقیم به سیستم متصل می‌شوند.
CIPS امکان انجام تراکنش‌های مالی را هم به‌صورت پیام‌رسان (مشابه سوئیفت) و هم به‌عنوان یک سیستم تسویه (مانند RTGS) ارائه می‌دهد.
۱.۳ ویژگی‌ها و مزایای CIPS
- پشتیبانی از یوآن چین: CIPS به گسترش استفاده از یوآن در تجارت بین‌المللی کمک می‌کند.
- سرعت بالاتر و کارمزد کمتر: برخلاف سوئیفت، که تراکنش‌ها را از طریق چندین بانک کارگزار انجام می‌دهد، CIPS تسویه را مستقیم و سریع‌تر انجام می‌دهد.
- ارتباط با سوئیفت: بانک‌هایی که قبلاً از سوئیفت استفاده می‌کردند، می‌توانند به CIPS متصل شوند.
۱.۴ نقاط ضعف و محدودیت‌های CIPS
- وابستگی به یوآن: بسیاری از کشورها هنوز ترجیح می‌دهند از دلار یا یورو برای تجارت بین‌المللی استفاده کنند.
- پذیرش محدود: در حال حاضر، CIPS عمدتاً در میان کشورهای آسیایی و برخی از کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- کنترل دولت چین: کنترل کامل این سیستم توسط بانک مرکزی چین، نگرانی‌هایی در مورد سیاست‌های اقتصادی چین ایجاد کرده است.
۲. سیستم پیام‌رسان مالی روسیه (SPFS)
۲.۱ معرفی SPFS
سیستم SPFS در سال ۲۰۱۴ توسط بانک مرکزی روسیه توسعه یافت. این سیستم پس از تهدیدات آمریکا برای حذف روسیه از سوئیفت، طراحی شد و در سال ۲۰۱۷ به‌صورت رسمی عملیاتی گردید.
۲.۲ نحوه عملکرد SPFS
SPFS مشابه سوئیفت عمل می‌کند و یک شبکه پیام‌رسانی مالی برای بانک‌ها و مؤسسات مالی روسیه فراهم می‌کند.
- در ابتدا SPFS فقط در ساعات کاری محدود فعالیت داشت، اما از سال ۲۰۱۹ به ۲۴ ساعت شبانه‌روز توسعه یافت.
- هزینه تراکنش‌های SPFS در مقایسه با سوئیفت کمتر است، اما سرعت پردازش کندتر از سوئیفت گزارش شده است.
۲.۳ ویژگی‌ها و مزایای SPFS
- پایداری در برابر تحریم‌ها: SPFS به روسیه اجازه داده است که پس از تحریم‌های بین‌المللی همچنان تراکنش‌های بین‌المللی انجام دهد.
- ارتباط با CIPS چین: برخی از بانک‌های چینی به SPFS متصل شده‌اند، که امکان تراکنش‌های بدون استفاده از سوئیفت را فراهم می‌کند.
- کارمزد کمتر نسبت به سوئیفت: بانک‌های روسی از طریق SPFS می‌توانند هزینه‌های نقل‌وانتقالات بین‌المللی را کاهش دهند.
۲.۴ نقاط ضعف و محدودیت‌های SPFS
- تعداد کم کاربران بین‌المللی: تاکنون فقط حدود ۵۰ بانک خارجی به این سیستم متصل شده‌اند، که در مقایسه با بیش از ۱۱,۰۰۰ بانک در سوئیفت بسیار محدود است.
- مقیاس کوچک‌تر: حجم تراکنش‌های SPFS در مقایسه با سوئیفت ناچیز است.
- تمرکز جغرافیایی: اکثر کاربران این سیستم در روسیه، بلاروس، ایران، و برخی کشورهای اوراسیا هستند.
۳. مقایسه CIPS و SPFS با سوئیفت
| ویژگی | سوئیفت | CIPS (چین) | SPFS (روسیه) |
|---|---|---|---|
| سال تأسیس | ۱۹۷۳ | ۲۰۱۵ | ۲۰۱۴ |
| ارز اصلی | دلار، یورو و سایر ارزها | یوآن (CNY) | روبل (RUB) |
| تعداد بانک‌های متصل | بیش از ۱۱,۰۰۰ | حدود ۱,۴۰۰ | حدود ۵۰۰ |
| سرعت تراکنش | ۱ تا ۵ روز | سریع‌تر از سوئیفت | کندتر از سوئیفت |
| حجم تراکنش‌های روزانه | ۵ تریلیون دلار | ۸۰ میلیارد دلار | کمتر از ۲ میلیارد دلار |
| محدوده جغرافیایی | جهانی | عمدتاً آسیا | روسیه و کشورهای هم‌پیمان |
| مقاومت در برابر تحریم‌ها | آسیب‌پذیر | مقاوم نسبی | مقاوم کامل |
۴. آینده سیستم‌های جایگزین سوئیفت
- افزایش همکاری بین CIPS و SPFS: چین و روسیه به دنبال گسترش همکاری‌های خود برای کاهش وابستگی به سوئیفت هستند.
- افزایش استفاده از رمزارزها و بلاکچین: برخی کشورها به جای استفاده از این سیستم‌ها، به رمزارزهای پایدار مانند تتر (USDT) و CBDCها (ارز دیجیتال بانک مرکزی) روی آورده‌اند.
- احتمال راه‌اندازی سیستم‌های منطقه‌ای دیگر: کشورهای دیگر مانند هند، ایران و ترکیه نیز به فکر راه‌اندازی سیستم‌های جایگزین برای پرداخت‌های بین‌المللی هستند.
۵. نتیجه‌گیری
سیستم‌های CIPS چین و SPFS روسیه به‌عنوان جایگزین‌هایی برای سوئیفت مطرح شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند تسلط جهانی این سیستم را به چالش بکشند.
- CIPS چین در حال گسترش است و با افزایش استفاده از یوآن در تجارت بین‌المللی، می‌تواند رقیب جدی‌تری برای سوئیفت باشد.
- SPFS روسیه بیشتر به‌عنوان یک ابزار مقابله با تحریم‌ها طراحی شده و پذیرش بین‌المللی آن بسیار محدود است.
- در آینده، ترکیب این سیستم‌ها با فناوری‌های جدید مانند بلاکچین و رمزارزها می‌تواند نظام مالی جهانی را تغییر دهد.
تبدیل نرخ ارز
